PLAN REFORM W TRANSPORCIE ZBIOROWYM NA TERENIE POWIATÓW LESKIEGO I BIESZCZADZKIEGO

I. WSTĘP

W powiatach leskim i bieszczadzkim komunikacja zbiorowa działa w sposób dysfunkcyjny. W wyniku komercjalizacji sieci połączeń lokalnych od transportu publicznego zostały odcięte dziesiątki miejscowości. Mieszkańcy sołectw położonych poza głównymi szlakami komunikacyjnymi utracili dostęp do miejsc pracy, urzędów, służby zdrowia, sklepów specjalistycznych i spożywczych - co wypycha kolejne setki mieszkańców Bieszczad w różnego rodzaju wykluczenia społeczne. Już teraz wiele miejscowości jest zupełnie odciętych od połączeń autobusowych, a 30,1% mieszkańców regionu jest w różnym stopniu wykluczona z możliwości korzystania z transportu zbiorowego, tzn. ich miejscowości obsługuje tygodniowo mniej niż 1 autobus dziennie, po wycofaniu się z rynku spółki Arriva, ten odsetek drastycznie wzrośnie. Program reform systemu transportu zbiorowego dokonuje diagnozy obecnej sytuacji i proponuje szereg rozwiązań prowadzących do jej poprawy.

II. ANALIZA

Wykluczenie transportowe generuje szereg negatywnych skutków prowadzących do wykluczenia społecznego.1 Bieszczady, ze względu na swoją specyfikę geograficzną i społeczno-gospodarczą są regionem, którego mieszkańcy w najwyższym stopniu są narażeni na negatywne czynniki obniżające ich potencjał, możliwości i perspektywy.
Jeżeli chodzi o gęstość zaludnienia, to spośród 380 powiatów powiat bieszczadzki zajmuje ostatnie 380 miejsce (19 os./km2), a powiat leski 373 (32 os./km2)2. Życie i funkcjonowanie w tak słabo zaludnionym, górzystym terenie wiąże się z dodatkowymi utrudnieniami w postaci ciężkich warunków pogodowych, czy problemów i ograniczeń związanych z warunkami przyrodniczymi. Dodatkowo upadek zakładów pracy, zamykanie placówek handlowych i wycofywanie się usług publicznych z mniejszych miejscowości zmusza mieszkańców do podróżowania do większych ośrodków: Ustrzyk Dolnych, Leska czy Sanoka do pracy i w celu zaspokojenia podstawowych potrzeb.
Sieć komunikacji zbiorowej w regionie jest w fatalnym stanie. W powiatach leskim i bieszczadzkim całkowicie zamknięto połączenia kolejowe, a oferta połączeń autobusowych jest systematycznie zmniejszana. W powiecie bieszczadzkim 37,6% mieszkańców jest w większym lub mniejszym stopniu wykluczona transportowo, w powiecie leskim, ten wskaźnik wynosi 23,9%.3  

Sołectwa takie jak Kiełczawa, Roztoki Dolne, Stężnica, Żerdenka, Rybne, Solinka, Bystre, Strzebowiska, Muczne, Skorodne, Tarnawa Niżna i inne mniejsze miejscowości w ogóle nie mają dostępu do transportu zbiorowego. Część miejscowości ma połączenia wyłącznie w czasie dni nauki szkolnej. Wiele z dużych miejscowości jest odciętych od świata w weekendy i dni świąteczne. Przy czym mówimy tutaj najczęściej o jednym, albo dwóch połączeniach dziennie. Efektem tego jest dramatyczna sytuacja komunikacyjna mieszkańców miejscowości połączonych poza głównymi liniami komunikacyjnymi tj.:

Rys. 1. Wszystkie korytarze transportowe w komunikacji autobusowej, na podstawie zezwoleń wydanych przez Marszałka Województwa Podkarpackiego oraz Prezydentów Miast: Krosna, Przemyśla, Rzeszowa oraz Tarnobrzega


Źródło: Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla Województwa Podkarpackiego, s. 25, Blue Ocean Business Consulting, 2013
 

        Mieszkańcy tych miejscowości nie mają dostępu do rynku pracy, usług, handlu, służby zdrowia, urzędów publicznych, rozrywki czy życia towarzyskiego. Wszystkie powyższe czynniki prowadzą do:


- marginalizacji i pogorszenia się jakości życia mieszkańców, spadku ich mobilności i obniżenia możliwości wykonywania działalności zarobkowej i gospodarczej
- emigracji4
- wzrostu liczby zarejestrowanych samochodów osobowych w ciągu roku (11,25% wszystkich rejestracji w kraju przy 5,55% udziału w ludności kraju - dla woj. podkarpackiego)5

- spadku liczby użytkowników transportu ogółem, ze szczególnym spadkiem liczby ludności korzystającej z transportu zbiorowego.

 

 

 

Rys. 2. Liczba samochodów osobowych w Województwie Podkarpackim – na 1000 mieszkańców